Werkbezoek Pastoraal Fonds aan Roemenië 25 t/m 29 september 2018

In de vroege dinsdagochtend van 25 september 2018 stappen we, Henk Maat, Ina van Laar en Jan Lindhout, in de trein richting Schiphol om vervolgens met het vliegtuig naar Boedapest te vliegen. Van daar rijden we met een gehuurde auto naar Tileagd, waar we ’s middags om 17.30 uur plaatselijke tijd (1 uur later dan in Nederland) veilig en wel aankomen. Dit zal voor Henk zijn laatste reis als voorzitter van het Pastoraal Fonds naar Roemenië zijn. Voor mij, Jan Lindhout, is dit de 20^e keer dat ik Roemenië bezoek.

In Tileagd worden we weer hartelijk ontvangen door de dominee, István Szoboszlai en later ook zijn vrouw Edit en hun kinderen, die nu nog in de file tussen Oradea en Tileagd staan. Gezamenlijk eten en drinken we wat en er wordt, in een amicale sfeer, gesproken over allerlei zaken, zoals (vast onderwerp) de geschiedenis van Hongarije, maar ook over de toestand in Roemenië.Zo  horen we dat de hoogte van het minimum loon in Roemenië (Ron 1900 bruto, dit is ongeveer € 400,- per maand) is en dat, terwijl o.a. de prijs van bijv. benzine, maar iets lager is dan die in Nederland. (Benzine kost ongeveer € 1,30 per liter). Ik ben ook benieuwd naar andere omstandigheden in Roemenië. Bij latere gesprekken komt dat aan de orde.

De volgende ochtend bezoeken we de Middenschool waar we een gesprek hebben met de directrice van de school (Chisbora, Florentina) en Edit, die ook lerares fysica is op deze school. István is onze tolk. We krijgen te horen dat de kleuterschool vlakbij het centrum van het dorp helemaal gesloopt is en dat er momenteel, met subsidiegeld van de Europese Unie
(€ 486.000) een heel nieuw gebouw wordt neergezet waarin niet alleen vijf klaslokalen,  maar ook slaapplaatsen en een eetruimte voor de kleuters komen. De kleuters die hier op school zitten zijn tijdelijk ondergebracht in een klein schoolgebouwtje vlakbij het station, ongeveer 3 kilometer buiten het centrum. We gaan eerst kijken bij de bouw van de nieuwe kleuterschool.  Na afloop van dit bezoek gaan we naar het schoolgebouw bij het spoor.
Ik vraag onderweg naar deze school aan István hoe het in Roemenië is geregeld met hypotheken voor de aankoop van woningen. Dit is ook wel mogelijk alleen de rente is hoger dan in Nederland (6 a 7%) en de rente is niet fiscaal aftrekbaar zoals bij ons.
Eigenlijk is dit schoolgebouw te klein om alle kinderen (tijdelijk) onder te brengen, maar door het speellokaal ook te benutten als klaslokaal gaat het net. Volgend jaar, wanneer de nieuwbouw gereed is, (planning augustus 2019) gaan alle kinderen, ook die voorheen al deze kleuterschool bij het station bezochten, naar het nieuwe gebouw in het centrum van Tileagd. De Gemeente Tileagd moet dan nog wel ruim € 100.000 opgehoest hebben.

Na de lunch hebben we ons jaarlijkse gesprek met dominee István waar hij antwoorden en toelichtingen geeft op de door ons vooraf gestuurde vragen. Ook dit gesprek gaat in een vriendelijke doch zakelijke sfeer. Zaken die aan de orde komen zijn bijv. het onderhoud van het door ons eind vorige eeuw gebouwde SassenheimHuis, het 5 jaar geleden opgezette tafeltje-dek-je project waarvan momenteel 15 gezinnen gebruik maken. Ondanks de (geringe) eigen bijdrage van de gebruikers , blijft dit een project waar de kerkelijke Gemeente van Tileagd op moet toeleggen, ondanks de hulp van ons.  Ook praten we over het blauwe bessenproject wat in 2015 is opgestart. Nu de planten behoorlijk zijn gegroeid (wat we eerlijk gezegd niet hadden verwacht) is er dit jaar een oogst geweest van ongeveer 250 kg. De komende jaren moet dat nog veel meer worden. We mochten van de zelf gemaakte jam proeven en die was fantastisch!

Na dit gesprek hebben we later op de middag een gesprek met de plaatselijke huisarts, mevr. Erzsébet Szilagyi. Zo lang als ik Roemenië bezoek (vanaf 2000) kennen we haar al (wellicht al veel langer) en gaat dit gesprek ook in een vriendelijke sfeer. István is ook hier onze tolk omdat de dokter alleen Hongaars spreekt. Haar echtgenoot is inmiddels gepensioneerd maar zij weet nog van geen ophouden. We informeren hier naar de mogelijke behoeftes die zij heeft en waarbij wij mogelijk kunnen helpen met zaken die in de Kringloopwinkel worden aangeboden zoals krukken, en andere hulpmiddelen. De dokter vraagt ons ten slotte of we kunnen helpen bij een kleine aanpassing van de wachtkamer bij de praktijk. We geven aan dat zij hiervoor een aanvraag (schriftelijk) bij ons kan doen en dat we wellicht haar hierin tegemoet kunnen komen. Na afloop van het gesprek worden we uitgenodigd het diner bij haar te gebruiken wat we uiteraard graag doen.

De volgende dag staan bezoeken aan de dominee Ruzsa István in Bilghez (in het Hongaars Bürgezd) en het kinderhuis in Aleșd op het programma.
In Bilghez worden we deze keer alleen ontvangen door de predikant. Zijn vrouw en zoon zijn naar Cluj Napoca, op zoek naar een studentenkamer, die, naar wij horen, daar ruim € 300,- per maand kost. Voor zover er al kamers te huur zijn omdat hier veel studenten wonen en studeren.
De toestand in Bilghez is, ten opzichte van vorig jaar, niet veel veranderd. De voertaal tijdens ons gesprek is Duits en dat lukt ons (soms met handen en voeten) redelijk. De dominee moet nog ongeveer 4 jaar hier werken totdat hij van zijn pensioen mag gaan genieten. Hij laat ons weten dat de verkoop van kleding jaarlijks achteruit gaat. Hij heeft dan ook geen behoefte aan grote hoeveelheden kleding, die eigenlijk niet verkoopbaar zijn en niet overeenkomt met de smaak van mensen in Bilghez. De dominee geeft wel aan dat hij graag mee wil doen met de schoenendoos die in de Protestantse Gemeente te Sassenheim elk jaar wordt georganiseerd, mits hij wel het gevraagde aantal schoenendozen van 30 krijgt!

Na de maaltijd rijden we door naar het Kindertehuis “Kajanto Maria” in Aleşd. Ongeveer een uur rijden door de prachtige bergachtige omgeving met (opnieuw) mooi weer. Daar aangekomen zien we voor het gebouw een grote hoeveelheid puin liggen dat vrijwel zeker van de verbouwing is. We worden hartelijk ontvangen door directrice van dit kindertehuis, mevrouw Éva Dénes die gelukkig Nederlands spreekt omdat zij een jaar als au pair in Nederland is geweest.
Zij valt meteen met de deur in huis met de mededeling dat zij inmiddels is verhuisd naar Oradea en in november haar werk als directrice van het kindertehuis zal beëindigen. Haar taak zal dan worden overgenomen door de echtgenote van de nieuwe predikant. Voor ons zal dit weer wennen zijn, temeer omdat we met de nieuwe directrice geen kennis hebben kunnen maken, er dan geen Nederlands gesproken kan worden en we dan vermoedelijk een tolk nodig zullen hebben. Hoofddoel van dit bezoek is te kijken naar de vorderingen van de verbouwing van de douche- en toiletruimtes waarvoor we vorig jaar geld hebben toegezegd. Zoals ook vaak bij ons in Nederland, viel die verbouwing tegen omdat men tegen zaken aanliep waar niet op was gerekend. Maar we kunnen al zien dat het allemaal al heel mooi begint te worden, al duurt het nog wel ruim 3 weken voordat alles gereed zal zijn.  Omdat men toch bezig was met de verbouwing en de verwarmingsbuizen gedeeltelijk moesten worden vervangen, waarbij de vloeren hiervoor moesten worden opengebroken, werden gelijk de deuren en deurposten vervangen. Later wordt overal nieuwe vloerbedekking (laminaat) gelegd. Gelukkig hebben ze meerdere sponsoren, naast onze bijdragen van het Pastoraal Fonds, zodat ze dit financieel kunnen opbrengen. Tijdens ons bezoek vindt er controle plaats van de door ons verstrekte gelden.

Nadat we hier samen met de kinderen de avondmaaltijd  hebben genuttigd nemen we afscheid en rijden we terug naar Tileagd waar we de avond op een ontspannen manier doorbrengen met de dominee die ons weer volop wetenswaardigheden vertelt. Zo vraag ik hoe het is gesteld met de mensen die onder de armoedegrens leven.  Volgens berichten op internet is dat zo’n 25% van de bevolking.  De dominee antwoordt dat  dit wel klopt, maar dat toch veel mensen zich zelf kunnen   voorzien in hun levensbehoefte, omdat veel mensen een groentetuin hebben, wat kippen en soms ook een varken. Kinderbijslag kent men ook. De hoogte hiervan is deels afhankelijk van het inkomen van de ouders.

Vrijdag staat een bezoek aan een ziekenhuis in Salonta op het programma. De afgelopen jaren bezochten we een ziekenhuis in Marghita. De contacten verliepen echter steeds moeizamer en vorig jaar waren de personen, waar we een afspraak mee hadden, niet eens aanwezig zodat we uiteindelijk hebben besloten de samenwerking te beëindigen.
Alvorens we naar Salonta rijden (in gezelschap van István) moeten we eerst naar Oradea om daar een vergadering van de provincie Bihor bij te wonen. István is namelijk ook vertegenwoordigd in het provinciebestuur en moet zodoende een korte vergadering bijwonen.  Een hele bijzondere ervaring.
Om 11.00 uur rijden we dan uiteindelijk naar Salonta waar we om 12:00 uur aankomen. Hier worden  we hartelijk ontvangen door de directrice en één van de artsen. We houden aan dit bezoek een positieve indruk over en verwachten in de komende jaren het één en ander voor dit ziekenhuis te kunnen betekenen. Na afloop gaan we nog even op de foto met beide dames voor onze facebookpagina.

De rest van de middag gebruiken we om wat druiven in de tuin van de Pastorie in Tileagd te plukken en te genieten van de sap dat we hiervan maken. In de namiddag hebben we ons gesprek met de kerkenraad van de Reformatorische kerk. We praten dan vooral over het onderhoud van het SassenheimHuis en het noodzakelijke schilderwerk. Ook de diaconale ondersteuning, de verkoop van kleding en het tafeltje-dek-je project. Dit jaar is het Pastoraal Fonds alsnog gestart met de financiële ondersteuning, want na vier jaar met verlies te hebben gedraaid, is extra financiële hulp toch noodzakelijk om dit project doorgang te kunnen laten vinden.  Tijdens deze bijeenkomst laat Henk weten dat hij voor de laatste maal als voorzitter van het Pastoraal Fonds naar Tileagd komt. Eerst is het even heel stil, maar dan volgen de uitnodigingen om dan als privé persoon te komen elkaar in rap tempo.

Zaterdag, alweer de laatste dag van ons bezoek, vertrekken we om 10:00 Nederlandse tijd weer naar Budapest om daar de gehuurde auto in te leveren en om 17:00 uur vliegen we weer naar huis.
We kunnen terug zien op een wederom vruchtbare maar ook gezellige reis.

Helaas was dit de laatste reis voor Henk als voorzitter. Hopelijk kunnen we deze reis volgend jaar met een nieuwe voorzitter maken.

Geschreven door: Jan Lindhout
oktober 2018